بهره وری ناوگان ریلی ایران، یک سوم میانگین جهانی - وبلاگ محمدی

به گزارش وبلاگ محمدی، موضوع ترانزیت و آماده سازی بسترهای لازم در این بخش از جمله انتظاراتی است که همیشه از نظام تصمیم ساز کشور می رود. در این بین ایران به علت موقعیت استراتژیک خود می تواند سطح درآمدهای خود را به وسیله ترانزیت افزایش دهد؛ اما طی سال های گذشته به علت عدم سرمایه گذاری در ناوگان حمل ونقل، زیرساخت های بندری، جاده ای و ریلی، نسبت به سایر کشورها عقب مانده ایم و در این مدت کشورهای همسایه با سرمایه گذاری در این حوزه مسیرهای ترانزیتی جایگزین را به جای ایران افتتاح نموده اند.

به تازگی کریدور زنگزور جنوبی که به وسیله آذربایجان اجرا می گردد و این کشور را به وسیله راه آهن به ترکیه متصل می نماید، مورد توجه قرار گرفته است و گفته می گردد با اجرای این پروژه، کریدور مشترک جدیدی از شرق تا غرب افتتاح خواهد شد.

این کریدور بعلاوه قرار است خاک جمهور خودمختار نخجوان که تحت حمایت جمهوری آذربایجان است را به وسیله خاک ارمنستان به آذربایجان متصل کند؛ این راستا در بند 8 توافق نامه صلح ارمنستان-آذربایجان هم آمده است. در حال حاضر ساکنان نخجوان برای تردد به آذربایجان از خاک ایران (پایانه مرزی نوردوز) استفاده می نمایند.

علاوه بر آن با کریدور ریلی 826 کیلومتری باکو-تفلیس-قارص روبرو هستیم که طی کمتر از 4 سالی که از افتتاح آن می گذرد اعتبار و صندلی خوبی میان صاحبان کالا در اروپا و شرق آسیا پیدا نموده است.

بر اساس برآوردهای موجود این خط آهن در طول 5 تا 6 سال آینده (2027 میلادی) به ظرفیت 5 میلیون مسافر و توریست و هم 50 میلیون تُن بار در سال می رسد و برای این سه کشور عایدیی در حدود 10 میلیارد دلار خواهد داشت.

به هر حال موضوع عایدیزایی ترانزیت کالا برای ایران جزو اولویت های مالی به تعداد می آید چراکه موقیت جغرافیای ایران به گونه ای است که می تواند راستا منطقی و کم هزینه تری برای انتقال کالا از جنوب به شمال و یا از شرق به غرب و برعکس باشد.

به همین دلیل حمیدرضا مؤمنی، مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای عالی منطقه ها آزاد و ویژه مالی، از حرکت به سوی بازار 10 میلیارد دلاری لجستیک در منطقه ها آزاد کشور اطلاع داد و خاطرنشان کرد: سالانه یک میلیارد تن کالا به وسیله کانال سوئز ترانزیت می گردد، با توجه به اینکه هر تن کالایی که در کشور ترانزیت می گردد 200 دلار عایدیزایی دارد در صورتی که 5 درصد این ترانزیت ها به وسیله منطقه ها آزاد وارد کشور شوند علاوه بر اشتغالزایی در این منطقه ها، عایدی و ارزآوری چشمگیری برای منطقه ها آزاد و کشور ایجاد می نماید.

البته نباید فراموش کرد که برای تحقق این سطح از عایدی باید زیرساخت های ریلی و جاده ای کشور را مهیا کرد. متاسفانه طبق برآوردهای اجرا شده نمودار مقدار بهره وری ناوگان باری ریلی کشور نشان می دهد که هر چند بین سال های 94 تا 97، مقدار بهره وری ناوگان باری ریلی با شیب مناسب 6.35 درصدی در حال افزایش بود؛ اما از سال 97 به بعد، افزایش بهره وری در این حوزه رخ نداد و شاخص تن-کیلومتر بر تعداد واگن باری، در سال 98 افت نموده و در سال 99 با وجود کاهش شدید تردد قطارهای مسافری ناشی از پاندمی کرونا، افزایش قابل ملاحظه ای نداشته است.

از طرفی آنالیز آمارهای بهره وری ریلی سایر کشورها مطابق با آمار منتشر شده اتحادیه بین المللی راه آهن های جهان نشان می دهد که میانگین بهره برداری از شبکه ریلی ایران نسبت به کل کشورهای ریلی عضو این اتحادیه و نه کشورهای پیشرو در این حوزه، تنها یک سوم است.