مهمان ناخوانده جاده چالوس - وبلاگ محمدی

به گزارش وبلاگ محمدی، ریزش سنگ در جاده چالوس به سریال روزانه در این مسیر بسیار پرتردد تبدیل شده است تا جایی که، عوامل حفظ ایمنی جاده فرصت پاکسازی درست و کامل سنگ های ریز و درشت در نقاط متعدد محل ریزش ها را ندارند.

به گزارش دنیای اقتصاد، تصاویر نو از جاده قدیم چالوس - حدفاصل کندوان تا مرزن آباد- از خطر (آستانه) ریزش دیواره های سنگی در حدود دو سوم مسیر حکایت می نماید. کاهش چشمگیر ایمنی و تاب آوری جاده ناشی از سه دلیل احتمالی می تواند باشد که مهم ترین آن، عملیات ناتمام لق گیری و مقاوم سازی دیواره ها و صخره های مجاور جاده است.

جاده چالوس تا پیش از حدود یک دهه اخیر، تا این حد ناایمن از بابت ریزش کوه و سقوط ناگهانی سنگ های ریز و درشت به نظر نمی رسید، اما در حال حاضر صورت نگران نماینده بخش های زیادی از این مسیر و وقوع حوادث ساعتی و روزانه در آن، از نوعی تهدید دائمی مسافران شمال خبر می دهد.

بر اساس یک برآورد و مشاهده میدانی از شرایط فعلی مسیر، حدود دو سوم از طول جاده چالوس، حدفاصل کندوان تا نزدیکی مرزن آباد و بعلاوه بخش های قابل توجهی از مسیر حدفاصل گچسر تا تونل کندوان (جهت تهران-شمال)، تحت ریسک بالای ریزش سنگ واقع شده است.

ابعاد این خطر را به راحتی می توان از حجم زیاد سنگ های بزرگ و کوچک جمع شده در کنار جاده ناشی از ریزش های اخیر در نقاط متعدد مسیر و حالت خطرناک دیواره های کوه (شبیه آستانه ریزش) در حوالی نخاله های به جا مانده از ریزش های اخیر -که از لق بودن صخره ها و سنگ ها حکایت دارد- متوجه شد. در این میان، با تعقیب اخباری که طی یک سال گذشته و به ویژه بهار پارسال و بهار سال جاری درباره حوادث ریزش سنگ در جاده تهران- شمال منتشر شد نیز می گردد به تشدید ابعاد خطر در جاده چالوس نسبت به سال های دورتر پی برد.

ماجرای مهمان ناخوانده جاده چالوس چیست؟

هفته اول فروردین سال جاری، جاده چالوس در یک روز برای دو بار بسته شد؛ دلیل، ریزش سنگ از صخره های مجاور جاده اعلام شد. این حادثه و حوادثی که قبل و بعد از آن روز رخ داد، همزمان بود با بارندگی چند ساعته در مسیر.

دو روز پیش نیز درست در یک نیم روز، بیش از 10 حادثه ریزش سنگ در جاده چالوس مخابره شد. اواسط بهار سال گذشته هم ریزش شدید کوه در جاده چالوس، باعث انسداد مسیر برای حدود یک هفته و انجام عملیات عمرانی (ترمیم مسیر) شد. دقت در زمان و تعد د ریزش ها نشان می دهد، حوادث، همزمان با اوج تردد مسافران شمال اتفاق افتاده است.

فصل بهار معمولا پیک مسافرت به استان مازندران با بیشترین تردد از جاده چالوس در مقایسه با سه مسیر دیگر عزیمت به استان های شمالی محسوب می گردد. این فصل بعلاوه با بیشترین بارش باران در این مسیر همراه است به طوری که سطوح میانی سنگ های لق روی صخره های کنار جاده چالوس با این بارش ها لغزنده تر می گردد و احتمال ریزش و بروز حوادث افزایش می یابد.

حوادث جاده چالوس ناشی از ریزش سنگ به شکل خسارت های بالا و شدید برای خودرو های عبوری و بعلاوه جراحت و حتی مرگ برای مسافران رقم می خورد. در حال حاضر، آسیب پذیرتر شدن جاده چالوس در مقابل سنگ ها و صخره های لق روی دیواره کوه های مجاور مسیر، ناشی از سه دلیل احتمالی می تواند باشد به طوری که یک یا همه این دلایل ممکن است در بارگذاری تصاعدی خطر در مسیر تهران-شمال نقش بازی کند.

شاید مهم ترین دلیلی که باعث شده ریزش سنگ به تهدید دائمی در جاده چالوس تبدیل گردد، فرآیند عملیات ایمن سازی مسیر در دو مرحله قبل از وقوع حادثه و بعداز حوادث ریزش باشد.

گام اول در این فرآیند، بازدارندگی قبل از ریزش است به این معنا که متولی حفظ ایمنی جاده ها که علی القاعده، بهتر از مسافران و سایر افراد، به نقاط مستعد ریزش سنگ در طول جاده چالوس اشراف دارد، ضروری است مرحله اول تاب آوری جاده در برابر ریزش دیواره های سنگی را به وسیله عملیات های کاملا شناخته شده و تجربه شده همانند بتن ریزی سطوح دیواره ها یا نصب فنس های مهارنماینده سنگ های در حال ریزش به اجرا دربیاورد.

این عملیات، طی سال های گذشته در بخش هایی از مسیر اجرا شده است و موضوع تازه ای نیست، اما اینکه چرا در شرایط فعلی که ابعاد خطر ریزش سنگ در جاده چالوس بیش از هر زمان دیگری افزایش پیدا نموده، این عملیات آن طور که باید (به شکل موثر) انجام نمی گردد، پرسشی است که انتظار می رود متولی این موضوع درباره آن شرح دهد.

مرحله دوم از گام اول برای احیای ایمنی جاده چالوس برای مسافران نیز به فرآیند بعد از ریزش سنگ مربوط می گردد. مشاهدات مسافران در طول جاده چالوس طی هفته های اخیر ضمن آنکه از سریالی شدن ریزش سنگ و صخره در نقاط گسترده ای از مسیر حکایت می نماید، از ناتمام بودن عملیات مختص بعد از حادثه ریزش سنگ نیز خبر می دهد.

یک عملیات متعارف برای ایمن سازی جاده بعد از حادثه ریزش سنگ آن هم در شرایطی که ریزش به شکل مرتب رخ می دهد، آن است که ابتدا پاکسازی جاده از سنگ های ریخته شده به شکل کامل انجام گردد تا بقایای ریزش خود به تهدید ثانویه تبدیل نگردد و سپس، دیواره سست که ریزش از آن یا مجاورت آن اجرا شده و چندبار هم این حادثه از آنجا اتفاق افتاده است، به شکل موثر، مستحکم و تاب آور گردد تا احتمال ریزش دوباره، تا سطح صفر، کاهش پیدا کند. صورت جاده در حال حاضر، اما بیانگر ناتمام ماندن این عملیات متعارف است. به این ترتیب، ضعف یا نقص یا ناتمام ماندن عملیات ایمن سازی جاده چالوس را می توان یک دلیل احتمالی برای افزایش حوادث ریزش معرفی کرد.

دلیل دوم شاید با عملیات عمرانی آزادراه بی ارتباط نباشد. کاهش مقاومت دیواره های سنگی و صخره ای کنار جاده چالوس در فواصل مشخصی از مسیر طی سال های اخیر همزمان بوده با اوج گیری عملیات عمرانی احداث آزادراه که به صورت حفاری و انفجار های مدیریت شده کوه و... در حال اجرا بوده و هست.

اینکه فرضیه ارتباط بین این عملیات و کاهش تاب آوری جاده، تا چه حد قابل طرح و تامل است به شرح و تشریح فنی موضوع به وسیله متولیان این دو بخش وابسته است. در دوره ای نیز ساخت سد و نیروگاه در طول جاده چالوس منجر به مطرح شدن بحث هایی درباره رابطه احتمالی بین فرونشست بخش هایی از مسیر و ریزش دیواره های جاده شده بود.

دلیل سوم، اما احتمال عادی انگاری ریزش ها در جاده چالوس است به این معنا که این تصور برای عوامل حفظ و نگهداری مسیر به وجود آمده باشد که طبیعت جاده چالوس با ریزش مقطعی و حتی روزانه و هفتگی دیواره های جاده گره خورده است.

این در حالی است که اگر این احتمال وجود داشته باشد، تاثیر آن به شکل کم رنگ تر شدن عملیات مقاوم سازی (یعنی گام اول) در آینده بروز خواهد نمود. در این صورت با توجه به اینکه تردد در مسیر جاده چالوس تا زمان تکمیل قطعات 2 و 3 آزادراه و حتی بعد از آن، ادامه خواهد داشت، ادامه حوادث و ناایمن بودن مسیر، تردد در این جاده را تحت تاثیر قرار می دهد.

گفته می گردد، تیم های مسوول تاب آور کردن جاده چالوس در برابر مهمان ناخوانده با دو مانع روبه رو هستند؛ اعتبار مالی برای اجرای عملیات مقاوم سازی و زمان محدود برای انسداد مسیر.

در برابر این گفته، کارشناسان ایمنی جاده ها، اما تاکید می نمایند، هزینه ای که در ازای توقف عملیات پشت این دو مانع، پرداخت می گردد -که متاسفانه بخش زیادی از این هزینه ها، برای مسافران به صورت غیرقابل جبران رقم می خورد- به مراتب بیشتر از حالتی است که تخصیص اعتبار برای ایمن سازی جاده در اولویت قرار بگیرد و برای مدتی هر چند طولانی این مسیر (تا انجام کامل عملیات مهار دیواره ها) مسدود گردد.