خانه تکانی اساسی در رسانه ها با زلزله هوش مصنوعی - وبلاگ محمدی

به گزارش وبلاگ محمدی، مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی خبرگزاری دانشجویان ایران (خبرنگاران) با بیان این که در چند سال آینده، زلزله عظیمی به نام هوش مصنوعی و مشتقات آن یک خانه تکانی اساسی را در رسانه ها و خبرگزاری های دنیا به وجود می آورد، گفت: امروزه در جایی نیست که ردپایی از هوش مصنوعی پیدا نکنید. از تلفن های همراه تا بسیاری از لوازم خانگی هوشمند که وقتی به اینترنت اشیا متصل شوند شاهد انقلابی خواهیم بود که از انقلاب چهارم صنعتی بسیار بزرگتر خواهد بود؛ که البته این دگرگونی اکنون نیز ایجاد شده است.

به گزارش وبلاگ محمدی، صادق کرمیان در ابتدای نشست انجمن ترویج علم ایران با عنوان صندلی علم در خبرگزاری های امروز جهان که شامگاه پنج شنبه، 29 آبان ماه جاری برگزار گردید، با اشاره به کم بودن حجم و تاثیرگذاری اخبار علمی در میان عموم در گذشته از استاد اسماعیل میرفخرایی یاد کرد و اضافه نمود: در گذشته به دلیل عدم نفوذ تکنولوژی در میان مردم، حجم و تاثیرگذاری اخبار علمی در میان عموم مردم کم بود و تنها استادان و مروجان علمی مانند استاد میرفخرایی سعی می کردند علم را با زبانی ساده و البته با پایبندی به قوانین علمی به مردم منتقل نمایند که انصافاً بسیار خوب از انجام این مهم برآمدند.

وی در ادامه به نقل خاطره ای در مورد برنامه رادیویی گفت وگو که توسط استاد میرفخرایی تهیه می شد، پرداخت و گفت: در این برنامه، استاد میرفخرایی نزد نخبگان علمی همچون پروفسور حسابی و پروفسور رضا می رفت و با یک ورود ساده به شخصیت و فرهیختگی خود دانشمند، مباحثی علمی را با بیانی ساده مطرح می کرد.

بهاره صفوی، دبیر این نشست نیز در ادامه از مرحوم سیروس برزو، روزنامه نگار علمی یاد کرد و کرمیان با اشاره به همکاری وی با وبلاگ محمدی بیان نمود: چند سال گذشته، مرحوم برزو را به طور اتفاقی دیدار کردم و متوجه شدم ایشان به همکاری با وبلاگ محمدی علاقمند هستند. با توجه به این که مرحوم برزو چندین سال در روسیه زندگی نموده بودند و با جامعه فضایی این کشور در ارتباط بودند، علاوه بر رصد اخبار فضایی وبلاگ محمدی، مطالبی را برای این خبرگزاری می نوشتند. به طور کلی، دسترسی به افراد نخبه در حوزه علم و فناوری سخت است، اما خوشبختانه ما در وبلاگ محمدی این شانس را داشتیم که به مدت حدودا سه سال از محضر مرحوم برزو استفاده کنیم.

مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی وبلاگ محمدی درباره رونق اخبار علمی در زمانه فعلی اظهار کرد: در حال حاضر می بینیم که حجم بسیار زیادی از برنامه های علمی مختلف وجود دارد. به واسطه نفوذ تکنولوژی در میان عموم، اخبار علمی آن قدر جذابیت پیدا نموده است که در بسیاری از مواقع به تیتر اول یا اخبار پربیننده خبرگزاری ها تبدیل می گردد. اکنون سطح توقعات از اخبار علمی به قدری بالا رفته است که فعالین اخبار علمی در رسانه ها به دنبال این هستند که نگاه مخاطبان را از اخبار سیاسی، مالی، ورزشی و غیره به سمت اخبار علمی جلب نمایند.

وی با اشاره به نشست هفته گذشته انجمن ترویج علم ایران که با حضور سیاوش صفاریان پور برگزار و به حوزه سرگرمی در ترویج علم پرداخته شده بود، اضافه نمود: اگر ما روزی به دنبال بیان علم به زبان ساده برای عامه فهم کردن آن بودیم، الان می خواهیم راه هایی بیابیم که به یاری آن ها بتوان مسائل علمی را جذاب تر کرد.

کرمیان در پاسخ به پرسشی درباره شکل گیری اداره علمی دانشگاهی وبلاگ محمدی گفت: میز علمی وبلاگ محمدی از بدو تاسیس این خبرگزاری ایجاد شد و نیروهای فعال در این عرصه با هدف ترویج علم و بسط و اشاعه صحیح اخبار علمی سعی می کردند در این زمینه فعالیت نمایند. عنوان خبرگزاری دانشجویان باعث می شد مردم انتظار داشته باشند رویکرد علمی و دانشگاهی به همه اخبار وبلاگ محمدی وجود داشته باشد.

مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی وبلاگ محمدی ادامه داد: نهایتا بخش علمی دانشگاهی در خبرگزاری ما از یک سرویس ساده به یک اداره ای خبری تبدیل شد که دارای بخش های علم و فناوری ایران، علم و فناوری جهان، پژوهش، جهاد دانشگاهی، آموزش و صنفی فرهنگی است. هر کدام از وبلاگ محمدی در این اداره حوزه های مخصوص به خود را دارند و بخش های مختلف به حوزه های کوچکتری تقسیم می شوند، مثلا خبرنگاری که حوزه معاونت تحقیقات وفناوری وزارت بهداشت را دارد، صرفا اخبار این حوزه را پوشش می دهد و خبرنگار دیگری به اخبار معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری می پردازد. البته تفکیک کردن اخبار در حوزه علمی و پژوهشی خیلی سخت است، چون نزدیکی زیادی بین حوزه ها وجود دارد.

وی اضافه نمود: انصافا همکارانم کوشش زیادی برای سر پا نگه داشتن و تقویت این حوزه داشته اند. کم بودن خبرنگار در حوزه علمی و این نکته که چهره های علمی برخلاف برخی سلبریتی ها چندان راحت مصاحبه نمی نمایند، از چالش های کار خبری در حوزه علمی است.

کرمیان در پاسخ به پرسشی درباره فرایند کار خبری در اداره علمی دانشگاهی وبلاگ محمدی گفت: بخشی از اخباری که بر روی خروجی قرار می گیرد، به برنامه های پوششی مربوط است. یعنی وبلاگ محمدی از رویدادهایی که در نهادهای مختف علمی همچون معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری یا انجمن ترویج علم ایران و یا دانشگاه ها برگزار می گردد، گزارش تهیه می نمایند. بخش دیگری از فعالیت ها متناسب با مناسبت های مختلف برنامه ریزی می گردد. به طور مثال برای هفته پژوهش وفناوری که پیش رو است، از حدود دو ماه قبل جلسه ای مفصل و البته با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی در وبلاگ محمدی برگزار گردید و سوژه های خبری وبلاگ محمدی در این خصوص تعیین شد.

در ادامه این نشست، صفوی پرسشی درباره نحوه فعالیت وبلاگ محمدی علمی دانشگاهی وبلاگ محمدی در مواقع بحرانی بیان کرد و کرمیان نیز در پاسخ به این سوال به حادثه فروریختن ساختمان پلاسکو اشاره نمود و اضافه نمود: بر اساس قوانین خبرگزاری، وقوع حادثه ای همچون فروریختن ساختمان پلاسکو به اداره خبری اجتماعی مربوط است، اما بعد از گذشت یک روز، عمق این فاجعه به اندازه ای بود که تمامی حوزه های خبری همچون سیاسی، فرهنگی و علمی را نیز در برگرفت.

وی با بیان این که ما همیشه سعی نموده ایم علم را کاربردی تر دنبال کنیم، گفت: پس از وقوع حادثه پلاسکو، در اداره اخبار علمی دانشگاهی، موضوعات و سوژه های از منظر علمی در رابطه با این حادثه طراحی و دنبال شد.

مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی وبلاگ محمدی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فعالیت های وبلاگ محمدی مناطق خبری وبلاگ محمدی در استان های مختلف گفت: در روزهای گذشته همکاران ما در برخی استان ها مصاحبه هایی را با برخی از دانشمندان ایرانی در خارج از کشور انجام دادند که برای خود من نیز مایه شگفتی بود که این امر نشان دهنده کوشش و علاقمندی همکارانم در وبلاگ محمدی سایر استانها است.

در بخش دیگری از این نشست که به صورت یک لایو اینستاگرامی برگزار گردید، کرمیان در پاسخ به پرسشی درباره تفاوت میز علمی خبرگزاری های داخلی با میز علمی خبرگزاری های خارجی گفت: با ظهور شبکه های اجتماعی مختلف، حوزه انتشار اخبار به طور کلی دستخوش تغییر شد و خبرگزاری ها یک رقیب جدی را در کنار خود دیدند. در حوزه خبر دو اصل دقت و صحت بسیار مهم هستند. در گذشته، خبرگزاری ها به عنوان منابع اصلی تغذیه رسانه ها، باید در کمترین زمان ممکن دقیق ترین خبر را منتشر می کردند و این به نوبه خود کار بسیار سختی هم بود؛ زیرا هنگامی که سرعت در انتشار افزایش می یابد، دقت کاهش پیدا می نماید و هنگامی که دقت بالا می رود، سرعت انتشار خبر کاهش می یابد.

این روزنامه نگار با اشاره به حادثه 11 سپتامبر، گفت: در همان زمان بحثی در میان رسانه ها درباره اولین خبرگزاری ای که توانست خبر اصابت این هواپیماها به برج های تجارت جهانی را مخابره کند، شکل گرفته بود. حالا و پس از ظهور شبکه های اجتماعی، خبرگزاری ها عرصه سرعت انتشار خبر را به رقیب خود واگذار نموده اند، اما با مورد وثوق بودن اخبار خبرگزاری ها، این بنگاه های خبری توانسته اند همچنان در زمینه صحت فزونی خود را در برابر حریف (رسانه های اجتماعی) حفظ نمایند. البته فراگیر شدن شبکه های اجتماعی باعث شد خبرگزاری ها نیز به طور گسترده در آن ها فعالیت داشته باشند. امروزه عمده فعالیت خبرگزاری ها در شبکه های اجتماعی است و در وب سایت این خبرگزاری ها تحلیل ها و گزارش های تفصیلی قرار می گیرند.

صفوی نیز در این میان با بیان این که رسانه های سنتی و کلاسیک از بین نرفته اند، بلکه روینمودهای سنتی تغییر نموده است، اضافه نمود: این رسانه ها با حفظ اصالت خود با تغییرات نیز همگام شده اند و سعی کردند در مدیوم های مختلف حضور داشته باشند.

مدیر اداره اخبار علمی و دانشگاهی خبرگزاری دانشجویان ایران در ادامه این بحث، اعلام کرد: رصد خبرگزاری های مطرح خارجی مانند آسوشیتد پرس، رویترز، بی بی سی و خبرگزاری فرانسه که همگی مورد وثوق ترین و معتفزونین آژانس های خبری جهان هستند و نقش مهم و تاثیرگذاری در بازتاب اخبار سراسر جهان و جهت دهی اذهان عمومی دارند، حاکی از این است که در این رسانه ها، حوزه های انتشار اخبار علمی به هوش مصنوعی، فناوری های موبایل، فناوری های حوزه پزشکی، استارتاپ ها، فضا، انرژی، محیط زیست و بعضا اخبار دانشگاهی تقسیم بندی شده است. همچنین، خبرگزاری رویترز یک بخش مجزایی به نام فناوری دارد که بازتاب دهنده اخبار حوزه فناوری است. خبرگزاری آسوشیتد پرس هم اخبار علمی خود را به زیرشاخه های فناوری، سلامت و علم تقسیم بندی نموده است. تفاوتی که این خبرگزاری ها با خبرگزاری های داخل ایران دارند، این است که خبرگزاری های مطرح خارجی دارای بخشی با عنوان fact check به معنای آنالیز حقیقت هستند که در آن ها معمولا صحت موضوعات مطرح شده در شبکه های اجتماعی مورد آنالیز قرار می گیرد.

کرمیان در پاسخ به پرسشی درباره اخبار شبه علم در رسانه های ایرانی، گفت: یک رسانه هنگامی که با حجم اخبار کم فعالیت می نماید، چک کردن صحت اخبار و سرعت آن ها قابل مدیریت است، اما هنگامی که تعداد اخبار از یک حدی افزایش می یابد، چک کردن تک تک خبرها برای یک خبرگزاری سخت است. امروزه در خبرگزاری های معتبر جهان از ابزارهایی همچون توییتر و اینستاگرام برای خبرهای جزئی استفاده می گردد و وب سایت رسانه به گزارش های تفصیلی اختصاص می یابد.

وی اضافه نمود: شرایط خبرگزاری ها در ایران نیز تقریبا به لحاظ ظاهر مانند سایر کشورهای جهان است، البته در شکل ممکن است یکی باشند، اما در محتوا تفاوت هایی وجود دارد. متاسفانه در ایران، نگاهی وجود دارد که رسانه ها باید اخبار سازمان ها و ارگان های مختلف را پوشش دهند. این دریافت اخبار توسط خبرگزاری ها البته کار مرسومی است اما اگر جنبه سفارشی داشته باشند در نهایت کارکرد رسانه را دچار اشکال میکند. کارکرد روابط عمومی با رسانه متفاوت است. بیان این مطلب اصلا به این معنی نیست که بخواهیم عملکرد روابط عمومی سازمان ها را مورد نقد قرار دهیم، بلکه صرفا انتقادی به نگرش برخی نهادها به رسانه ها است.

کرمیان در بخش پایانی این نشست با بیان این که در چند سال آینده، زلزله عظیمی به نام هوش مصنوعی و مشتقات آن یک خانه تکانی اساسی را در رسانه ها و خبرگزاری های جهان به وجود می آورد، گفت: امروزه در جایی نیست که ردپایی از هوش مصنوعی پیدا نکنید. از تلفن های همراه تا بسیاری از لوازم خانگی هوشمند که هنگامی که به اینترنت اشیا متصل شوند، شاهد انقلابی خواهیم بود که از انقلاب چهارم صنعتی بسیار عظیمتر است. این دگرگونی اکنون نیز ایجاد شده است.

وی اضافه نمود: چندی قبل، در حوزه رسانه گاردین مطلبی 500 کاراکتری را منتشر کرد که توسط رباتی با نام GPT-3 نگاشته شده بود. در این مطلب به این پرسش پاسخ داده شده است که چرا انسان ها از هوش مصنوعی می ترسند. در مقدمه این مطلب چنین بیان شده است: انقلابی که تا دهه آینده توسط یادگیری ماشین در سراسر جهان و همه حوزه ها از پزشکی تا روانشناسی و ارتباطات ایجاد می نماید ،بی نظیر خواهد بود. به نظر من این مطلبی ساده و در عین حال ترسناک است که توسط ربات نشریه گاردین منتشر شده است! این موضوع که ربات های خبرنگار به صورت نرم افزاری می توانند چهره جدیدی برای اتاق های خبر و سالن های تحریریه خبرگزاری ها رقم بزنند، هشداری عظیم برای رسانه ها است. ما باید از همین الان خود را برای تغییرات عظیم پیش رو آماده کنیم.